Trilussa

traduzione in albanese di Arben Dedja
Â
Er cinto de castitÃ
Ho letto spesso che la gente antica
pe’ conserva’ la donna casta e pura
je metteva una spece de cintura
pe’ sarva’ l’onestà senza fatica.
Qualunque amante, ner lascia’ l’amica,
je la chiudeva co’ ‘sta seratura…
Che gente scema! che caricatura!
Che marfidati, Iddio li benedica!
Oggi che semo gente più morale
‘Ste cose nun succedeno, per via
Che la femmina è onesta ar naturale.
Ma se però ce fusse ancora st’uso
come farebbe Mariettina mia
Pe’ ricordasse l’urtimo ch’ha chiuso?
Â
Brezi i dlirësisë
Të parët tanë, me ç’kam lexuar shpesh,
ta kishin gruan të panjollë, të dlirë
i vinin një si brez, mesin përfshirë,
t’ia mbronin nderin pa i dalë në shesh.
Dhe çdo dashnor, tek linte një mikeshë,
veç kur me kyç ia kyçte mirë e mirë…
si derë!… Ç’karikaturë për t’u shkrirë!
Falna Zot! Kaq mosbesues të jesh!
Tani, që m’i moralshëm është njeriu,
këto marifete s’ndodhin më sepse
femra e ka namuzin vetvetiu.
Po sikur prapë, ama, ky ligj të shkonte,
Marjeta ime si t’ia bënte se,
i fundit që ia kyçi të kujtonte.
Â
Â
L’uguajanza
Â
Fissato ne l’idea de l’uguajanza
un Gallo scrisse all’Aquila: — Compagna,
siccome te ne stai su la montagna
bisogna che abbolimo ‘sta distanza:
perchè nun è nè giusto nè civile
ch’io stia fra la monnezza d’un cortile,
ma sarebbe più commodo e più bello
de vive’ ner medesimo livello. —
L’Aquila je rispose: – Caro mio,
accetto volentieri la proposta:
volemo fa’ amicizzia? So’ disposta:
ma nun pretenne’ che m’abbassi io.
Se te senti la forza necessaria
spalanca l’ale e viettene per aria:
se nun t’abbasta l’anima de fallo
io seguito a fa’ l’Aquila e tu er Gallo.
— Che superbia che cià ! Chi sarà mai!
— disse er Gallo seccato de la cosa —
Lei nun se vô abbassà ’! Brutt’ambizziosa!
L’ommini, in questo qui, so’ mejo assai.
Conosco, infatti, un nobbile romano
che a casa se dà l’aria d’un sovrano:
ma se je serve la democrazzia
lassa er palazzo e corre all’osteria.
Â
Barazia
Brumosur me idenë e barazisë
një Gjel i shkroi Shqiponjës: – Meqë ti,
shoqja Shqiponjë, majë malit rri
kësaj distance duhet t’i vëmë vizë:
se nuk është as e drejtë e as njerëzore
që unë të rri majë plehu në oborr,
po do ish më e bukur, m’e volitur
të rronim në nivel të barabitur. –
I shkroi Shqiponja: – I dashuri këndez,
dhe unë bashkohem me propozimin tënd:
kërkon njësoj të bëhemi? Punë me mënd:
veç mos kujto se do jem unë që zbres.
N’e ndjefsh veten të fortë, more trim,
shpalosi krahët e eja fluturim:
në mos paç zemër e për udhe ngel
unë po vazhdoj të jem Shqipe, ti ji Gjel. –
– Bah, ç’angërdufe! Si bëka kështu! –
tha Gjeli zbehur cazë në fytyrë.
– Nuk do të zbresë! Ambicioze e ndyrë!
Njerëzit, për kësi punësh, janë ku e ku.
Për shembull, njoh unë një fisnik roman
që në shtëpi të vet mbahet sovran:
por kur demokracia i duhet, more
ç’e lë pallatin e vrap në pijetore.
Â
Â
Er nemico.
Un Cane Lupo, ch’era stato messo
de guardia a li cancelli d’una villa,
tutta la notte stava a fa’ bubbù.
Perfino se la strada era tranquilla
e nun passava un’anima: lo stesso!
Nu’ la finiva più!
Una Cagnola d’un villino accosto
je chiese: – Ma perché sveji la gente
e dà i l’allarme quanno nun c’è gnente?
Dice: – Lo faccio pe’ nun perde er posto.
Der resto, cara mia,
spesso er nemmico è l’ombra che se crea
pe’ conserva’ un’idea:
nun ce mica bisogno che ce sia
Â
Armiku
Një Qen Ujk, që e kishin vënë rojë
n’kangjellat e një vile, sapo binte
nata veç kur ia niste me gam-gum.
Bile edhe kur rruga s’pipëtinte
se nuk kalonte shpirt i gjallë: njësoj!
nuk dinte tjetër punë!
E pyeti një Kone e vilës ngjitur:
– Po pse, xhanëm, e vë tellallin kot
dhe zgjon njerëzinë për hiçmosgjë? – I thotë:
– E bëj mos humbas vendin si papritur.
Le që, moj bukuroshe,
armiku shpesh është hija që krijohet
një Ide të mos rrëzohet:
t’jetë apo jo pastaj është punë boshe.
Â
La giraffa e l’elefante
Cara Giraffa, — disse l’Elefante —
de bestie buffe n’ho incontrate assai:
ma co’ quer collo mai! Pari un gigante!
Quasi me fa l’effetto
ch’ogni giorno che passa
te ne cresce un pezzetto… —
La Giraffa rispose: — È naturale!
Er collo me s’allunga a mano
a mano 
aspettanno la Pace universale
ch’ho intraveduto sempre da lontano…
È l’ironia der caso e der destino! 
—
sospirò l’Elefante persuaso —
Invece, a me, me s’è allungato er naso
perché l’ho vista troppo da vicino.
Â
Elefanti dhe Gjirafa
– Gjirafë e dashur, unë kam njohur plot
kafshë qesharake – Elefanti tha, –
po ti ngjan një hata! Ç’qafë, mos o Zot!
Ndonjëherë më duket se
çdo ditë që kalon
pak më të gjatë ta le… –
– Është e natyrshme të më rritet qafa
kur rri duke pritur e kërkuar
Paqen universale – u gjegj Gjirafa, –
që unë gjithnjë që larg e kam dalluar…
– Qenka ironi e fatit! – psherëtiu
kokëulur Elefanti. – Ç’rastësi!
Mua më rritet hunda se do ti
vajta e pashë nga fare afër, i ziu.
Â
Â
Attila
Attila, er Re più berbero e feroce,
strillava sempre: – Dove passo io
nun nasce più nemmeno un filo d’erba:
so’ er Fraggello d’Iddio!-
Ma, a l’amichi, diceva: – Devo insiste
su l’affare dell’erba perché spesso
me so’ venuti, doppo le conquiste,
troppi somari a presso
Â
Atila
Atila, Mbret mizor edhe barbar,
gjithnjë gërthiste: – Ku shkel hapi im
nuk mbiu kurrë asnjë fije bar:
i Zotit jam Ndëshkim! –
Por miqve u thoshte: – Më duhet të ngulmoj
ke kjo puna e barit se shpeshherë
pas çdo pushtimi, kur kthej sytë shikoj
të më qepen pas gomerë.
Â
Â
FedeltÃ
— Ciò avuto sei padroni in vita mia: 
—
diceva un Cane a un Micio — e giurerei
d’esse stato fedele a tutti e sei,
perfino a chi m’ha detto: Passa via!
— Per me nun c’è nessuna diferenza:
qualunque sia padrone, o bello o brutto,
bono o cattivo, l’ubbidisco in tutto
con una spece de riconoscenza…
— È una bella virtù la gratitudine:
ma, francamente, — j’arispose er Micio —
quello d’esse fedele è un sacrificio…
— Macché! — je disse er Cane —
è un’abbitudine…
Â
Besnikëri
– Gjer sot në gjashtë padronë kam punuar:
– i thosh Qeni një Daci – e, për flamur,
besnik me ta kam qenë bile dhe kur
“thyej qafën!†ndonjëherë më kanë mallkuar.
Për mua s’ka as më të voglën vlerë
në është padroni i mirë apo i lig,
i bukur a shëmtirë: i bindem, pikë;
dhe për shumë gjëra ïa di për nder…
– Mirënjohja është virtyt që zbukuron
po, drejt ta themi, – u gjegj Daci me frymëzim –
besnikëria qenka vetëflijim…
– ç’ne vetëflijim! – tha Qeni – është zakon…
Â
Â
Li sbafatori de la gloria
Un’Aquila reale
s’era trovata, doppo una vittoria,
un fottio de pidocchi sotto l’ale.
Allora disse a Giove: – O sommo Dio!
se, come spero, passerò a la Storia,
nun ricordà chi c’era ar fianco mio…
Â
Lavdia qyl
Shqiponja mbretërore
gjeti një grusht me morra mu nën ijë,
teksa nga lufta kthehej me fitore.
– O i madhi Zot! – Jovit atëhere i tha, –
n’u futsha, siç shpresoj, në Histori,
bëj të harrohen cilët kam përkrah…
Â
Â
Un Conijo coraggioso
— Tu sei lo specchio de la perfezzione. 
—
diceveno le bestie ar Re Leone —
In tutto quer che dichi e quer che fai
ciazzecchi sempre e nun te sbaji mai. —
Er Leone ruggì, smosse la coda
e disse: — Fra ‘sta gente che me loda
se c’è, per caso, quarche bestia amica
pronta a famme una critica, lo dica.
Me so’ scocciato ormai d’esse perfetto!
Coraggio! Su! Trovateme un difetto!
— Io te lo dico… — se n’uscì un Conijo —
ma solamente da lontano un mijo:
— forse un difetto te lo riconosco,
ma te lo strillo quanno sto ner bosco… —
E je lo disse tanto mai distante
che la voce se perse fra le piante.
Â
Lepuri guximtar
– Ti Ynëzot, je vetë përsosmëria
– Luanit Mbret i thoshte kafshëria. –
Fjalët dhe veprat se ç’të paskan hije
kurrë nuk gabon, gjithnjë pikës i bie. –
Luani tundi bishtin edhe tha
me bulërimë: – Në tërë këta rob, nuk ka
xhanëm, një që lëvdata s’di: një mik
i gatshëm të më bëjë qoftë një kritikë.
U lodha me “përsosmërinë vetëâ€!
Hë de! O burra! Gjemëni të metë!
– Me leje! – foli Lepuri. – Këtë punë,
nga një orë larg, po deshët, e bëj unë:
ta gjeta një të metë me çel e mbyll,
por po e them më mirë thellë në pyll… –
Thirri vërtet, por nga aq larg sa zëri
pemë më pemë humbi e u tret i tëri.
Â
Â
Favole
Pe’ conto mio la favola più corta
è quella che se chiama Gioventù:
perché… c’era una vorta…
e adesso non c’è più.
E la più lunga? E’ quella de la Vita:
la sento raccontà da che sto ar monno,
e un giorno, forse, cascherò dar sonno
prima che sia finita…
Â
Përralla…
Për hesap tim, përralla më e shkurtër
është ajo që ja thonë Rini:
sepse…na ish njëherë…
dhe s’është më tani.
Më e gjata? Përralla e Jetës: kësisoj
dëgjova ta rrëfejnë qysh kur kam lerë,
dhe një ditë, ndoshta, gjumi do më zerë
para se të mbarojë…
Â
Â
Questione de razza
Â
Che cane buffo! E dove l’hai trovato?
Er vecchio me rispose: “È brutto assai
ma nun me lassa mai, s’è affezzionato.”
L’unica compagnia che m’è rimasta
fra tanti amichi è stò lupetto nero,
nun è de razza è vero, ma mè fedele e basta.
Io nun faccio questione de colore,
l’azzioni bone e belle vengheno su dar core,
sotto qualunque pelle.
Â
Çështje race
– Ç’qen qesharak! Po nga e ke sajuar? –
Dhe plaku tha: – Më do me dhembshuri:
kurrë vetëm nuk më la, ndonëse i shëmtuar.
Nga miqtë dikur që pata, më ka mbetur
për shok veç ky zog ujku, qimezi,
që me besnikëri
më ndjek, ndonëse i gjetur.
Unë as që merrem hiç me çështje ngjyre:
veprat që të lartojnë
nga zemra, prej natyre,
nën çdo lëkurë, burojnë.
Â
- geo_public:
- 0